Άγχος*
Το άγχος, ως συναίσθημα, είναι ένας υγιής μηχανισμός αντίδρασης που προκύπτει σε όλους μας όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Το σώμα μας μπαίνει σε κατάσταση εγρήγορσης ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τον κίνδυνο του θανάτου. Ετυμολογικά η λέξη "άγχος" προέρχεται από την λέξη "ἄγχω" που σημαίνει στραγγαλίζω ή πνίγω, γι’ αυτό και το συναίσθημα αυτό εκφράζεται πολύ συχνά μέσα από την αίσθηση του σφιξίματος και του πνιγμού. Το άγχος είναι ένα συναίσθημα που προκύπτει ως αντίδραση αυτού που βιώνουμε. Άρα θα μπορούσαμε να το χωρίσουμε σε δύο μέρη: την πηγή του άγχους από την μία και το άγχος ως μηχανισμό αντίδρασης από την άλλη.
Μέσα από την διαδικασία της θεραπείας, διερευνούμε απο που προέρχεται το άγχος και τι το προκαλεί. Έτσι ώστε να φροντίσουμε την πρωταρχική ανάγκη που προκαλεί άγχος και να νιώσουμε ασφαλείς. Ταυτόχρονα μαθαίνουμε νέους τρόπους να αντιμετωπίζουμε την περισσότερο ή λιγότερο αγχώδη καθημερινότητά μας έτσι ώστε να μην αφήνουμε το συναίσθημα να μας διαλύει, αλλά να μπορούμε να το ελέγχουμε και να το τιθασεύουμε.
Υπάρχουν διάφορες εκφάνσεις και αποχρώσεις του άγχους με πιο συνηθισμένη αυτή που νιώθουμε όταν αντιμετωπίζουμε καθημερινές δυσκολίες, άλλοτε πιο έντονες και άλλοτε πιο ήπιες.
Το χρόνιο άγχος, το οποίο μας κάνει δυσλειτουργικούς στην καθημερινότητά μας, μας βάζει στην κατάσταση να ζούμε σε συνεχή κατάσταση σφιξίματος και πνιγμού, να ζούμε συνεχώς σαν να είμαστε υπό την απειλή του θανάτου και μας βάζει σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης χωρίς όμως να απειλείται ουσιαστικά η ζωή μας.
Κατάθλιψη*
Όταν ένα συναίσθημα είναι πολύ οδυνηρό ή πολύ τρομακτικό για να το αντέξουμε και να το αισθανθούμε, το απομονώνουμε. Αποκόβουμε την επαφή μας με το συναίσθημα με αποτέλεσμα να δημιουργείται μούδιασμα λόγω της απουσίας των αισθήσεων. Αυτό είναι ενα απο τα χαρακτηριστικά της κατάθλιψης.
Την κατάθλιψη συνήθως την ερμηνεύουμε ως βαθιά θλίψη. Στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίθετο. Προκύπτει διότι αποκόβοντας την επαφή μας με το οδυνηρό αυτό συναίσθημα που μας βασανίζει, απομένει μόνο το μούδιασμα της απουσίας του. Με την απουσία των συναισθημάτων χάνεται και η κινητήριος δύναμη για ζωή. Μοιάζει σαν να μην έχει τίποτα πια νόημα. Ό,τι και να κάνουμε δεν μας προσφέρει κάτι καθώς οι αισθήσεις είναι αυτές που δίνουν το χρώμα στην ζωή μας. Ας φανταστούμε μια ζωή χωρίς γεύση: ξαφνικά ό,τι και να φαμε δεν έχει διαφορά. Το φαγητό χάνει την αξία του και σύντομα δεν υπάρχει κανένα νόημα να φάμε παρά μόνο για λόγους επιβίωσης.
Ο στόχος είναι σταδιακά να αρχίσει να ξαναεμφανίζονται οι αισθήσεις μας και μαζί με αυτές τα συναισθήματά μας. Μέσα από τη θεραπευτική σχέση, δίνεται έμφαση στην ασφάλεια και στην ενδυνάμωση ώστε να αντέχουμε να βιώσουμε όλα μας τα συναισθήματα. Αντέχοντας την οξύτητα και τη σκληρότητα των συναισθημάτων παύει να έχει χρησιμότητα ο μηχανισμός απομόνωσης και αποκοπής που μας οδηγούσε στην κατάθλιψη. Έτσι, εξαλείφεται η κατάθλιψη μιας και δεν έχει χρηστική πλέον αξία και επανέρχεται η ομορφιά και το χρώμα στη ζωή μας.
Απώλεια και Πένθος*
Την απώλεια αναπόφευκτα τη συναντάμε όλοι από πολύ νωρίς στη ζωή μας.
Ως πένθος χαρακτηρίζουμε τη διαδικασία που βιώνουμε μέχρι να αποδεχθούμε τον αποχωρισμό και το τέλος. Ο αποχωρισμός είναι μια δύσκολη στιγμή, αφού μας συνδέει με το τέλος και κάθε τέλος μας συνδέει με το θάνατο. Ο μηχανισμός αποχωρισμού είναι ίδιος, είτε αποχωριζόμαστε το αγαπημένο μας μολύβι, είτε τον αγαπημένο μας άνθρωπο. Αυτό που διαφέρει είναι η ένταση του αποχωρισμού. Άρα, αυτό που διαφέρει κάθε φορά είναι η αντοχή που απαιτείται από εμάς ώστε να αντέξουμε να βιώσουμε τα συναισθήματα που κουβαλάει ένα τέλος.
Η αντοχή που απαιτείται για να βιώσουμε το τέλος και όλα τα συναισθήματα που κουβαλάει είναι απαραίτητο στάδιο στην ανάπτυξή μας, μιας και μόνο μέσα από το τέλος μπορεί να γεννηθεί κάτι καινούριο.
Το τέλος της εγκυμοσύνης φέρνει τη γέννηση, το τέλος μιας σχέσης φέρνει την επόμενη, το τέλος μιας κατάστασης μια νέα και το τέλος της ζωής μας δημιουργεί τον χώρο για μια νέα ζωή.
Η αντοχή στην απώλεια μας δίνει την δυνατότητα να μην μένουμε προσκολλημένοι και τελικά εγκλωβισμένοι στα επίπονα συναισθήματα του πένθους.
Μέσω της θεραπευτικής σχέσης αποκτούμε μεγαλύτερη αντοχή στις ωδίνες της απώλειας έτσι ώστε να μην χρειαστεί να καταπιεστεί κάποιο από τα στάδια του αποχωρισμού. Με την ολοκλήρωση του πένθους πάντα κάτι καινούριο γεννιέται. Έτσι, μπορούμε και προχωράμε σε νέα, φωτεινότερα κομμάτια της ζωής. Όποια και αν είναι η τεχνική του συμβούλου, βασικός στόχος είναι η φροντίδα και η στήριξη του θεραπευόμενου ώστε να ενδυναμωθεί και να αντέξει το τέλος και την απώλεια ώστε να είναι προετοιμασμένος για τη γέννηση του καινούριου.
Δυσκολίες ύπνου*
Η δυσκολία στον ύπνου πολύ συχνά είναι ένας καλός δείκτης για το ότι κάτι παραμελούμε, κάτι δεν τολμάμε να αντιμετωπίσουμε κατάματα και το σπρώχνουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας. Ο ύπνος είναι μία πολύ ιδιαίτερη στιγμή μιας και απαιτεί να αφεθούμε. Δεν μπορούμε να βάλουμε τον εαυτό μας για ύπνο. Για να κοιμηθούμε πρέπει να αφεθούμε στον ύπνο, άρα να χάσουμε προς στιγμήν τον έλεγχο. Με αυτό τον τρόπο εμφανίζονται όλες οι σκέψεις που μπορεί μέσα στη μέρα να σπρώχναμε μακριά και να καταπιέζαμε. Η δυσκολία του ύπνου μπορεί ακόμα και να συνδεθεί με τον φόβο του θανάτου.
Μέσα από τη θεραπεία θα επικεντρωθούμε στο να εντοπίσουμε τους εισβολείς κατά τη διάρκεια της χαλάρωσης. Θα διαμορφώσουμε ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο ο θεραπευόμενος θα αντέξει να τους συναντήσει. Έτσι ώστε να μην χρειάζεται να εισχωρούν σαν κλέφτες στο συνειδητό διαταράσσοντας τον ύπνο μας. Αντιθέτως, ως προσκεκλημένοι μας, θέλουμε να έρχονται να λένε ό,τι έχουν να πουν και εμείς (ο θεραπευόμενος μαζί με τον ψυχοθεραπευτή) να διαπραγματευόμαστε τη σχέση που θέλει να έχει ο κάθε θεραπευόμενος μαζί τους.
Κρίσεις πανικού*
Όλοι μας έχουμε τρόπους μέσα από τους οποίους έχουμε μάθει να αντιμετωπίζουμε αυτό που ονομάζουμε ζωή. Η κρίση πανικού είναι η στιγμή όπου ο ήδη υπάρχων μηχανισμός μας αδυνατεί να ανταπεξέλθει σε κάποια συγκεκριμένη συνθήκη και τότε το συναίσθημα του τρόμου και της ανημπόριας εισβάλει βίαια και μας καταβάλει.
Τη στιγμή που φτάνουμε σε αυτό που ονομάζουμε κρίση πανικού, σημαίνει ότι φτάνουμε και στο σημείο όπου ο μηχανισμός δεν επαρκεί για την επίλυση του προβλήματος και καλούμαστε να τον αντηκαταστίσουμε με κάτι που αρμόζει με το παρόν. Οι μηχανισμοί που χτίσαμε κάποτε, όπως ένα παλιό λογισμικό, δεν μας υποστηρίζουν πλέον. Χρειάζεται να αναδομήσουμε τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας και τον κόσμο. Είναι μια εξαιρετικά τρομακτική στιγμή μιας και εκείνη τη στιγμή βιώνουμε έναν μικρό θάνατο. Εκείνη τη στιγμή πεθαίνει το παλιό για να γεννηθεί το καινούριο. Επίσης, είναι μια τρομερά ευαίσθητη και ευάλωτη στιγμή μιας και είμαστε εκτεθειμένοι σε επιρροές, χωρίς ακόμα να έχουμε χτίσει νέες άμυνες.
Ο ψυχοθεραπευτής, με πολύ φροντίδα και σεβασμό για τον θεραπευόμενο που τολμά να αναδιαπραγματευτεί τις αξίες της ζωής του, τον βοηθά και τον καθοδηγεί ώστε να επανακτήσει τον έλεγχο του εαυτού του και κατά κάποιο τρόπο να αναγεννηθεί, όπως η πεταλούδα μέσα από το κουκούλι της. Δουλεύουμε την επίγνωση του τι τελείωσε, πώς και γιατί τελείωσε και του τι θα γεννηθεί στη θέση του.
Θέματα Σχέσεων*
Η επαφή και η σύνδεση με έναν άλλο άνθρωπο είναι από τις πιο χαρακτηριστικές επιλογές που θα μετατρέψουν ένα σύμπαν αδιάφορο και μοναχικό σε ένα σύμπαν γεμάτο αγάπη, επαφή και νόημα.
Ταυτόχρονα, είναι μια επιλογή που κουβαλάει μαζί της πολλά δώρα, αλλά και πολλές θυσίες και ρίσκα. Η σύνδεση με έναν άνθρωπο μπορεί να συμβεί μόνο χαρίζοντας την απαραίτητη εμπιστοσύνη στον άλλο, το οποίο προαπαιτεί να βρεθούμε εκτεθειμένοι. Αυτομάτως, αυτό σημαίνει ότι επιτρέπουμε στον εαυτό μας να εκτεθεί στον πόνο της απώλειας και του αποχωρισμού, έστω και αν αυτό είναι στο τέλος της ζωής μας. Με το που επιλέγουμε να συνδεθούμε, ταυτόχρονα, επιλέγουμε και την επικείμενη απώλεια. Μεγάλο το τίμημα λοιπόν.
Ποιόν επιλέξαμε δίπλα μας, πώς και τον επιλέξαμε και πώς και επιμένουμε να τον θέλουμε ή να μην τον θέλουμε πλέον; Αυτές είναι αποφάσεις που είναι εξαιρετικά σημαντικές να παρθούν με επίγνωση ώστε η σχέση να μεταμορφωθεί στον παράδεισο που υπόσχεται, και όχι σε μια κόλαση χωρίς διέξοδο.
Μέσα από την θεραπευτική σχέση μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε πώς συνδεόμαστε, πότε το επιτρέπουμε και πότε όλο αυτό το μπλοκάρουμε. Με την επίγνωση έρχεται και η ενδυνάμωση της αντοχής μας στο να εκθέτουμε τον εαυτό μας σε κάποιον άλλο άνθρωπο μπορώντας έτσι να προσφέρουμε και να λάβουμε την αγάπη που τόσο λαχταρούμε.
Η δυνατότητα να μπορούμε να έχουμε επαφή με έναν άλλον άνθρωπο είναι το δυνατότερο όπλο απέναντι στις δυσκολίες της ζωής όλων μας.
Η σημασία της σεξουαλικότιτας
Ο άνθρωπος έχει ανάγκη την επαφή και τη σχέση με έναν άλλο άνθρωπο. Μέσα από μελέτες έχει αποδειχθεί ότι είναι εξίσου σημαντική με την τροφή και το νερό. Επαφή σημαίνει έκθεση, αποκάλυψη, ευαλωτότητα και άφημα. Ενέχει δηλαδή πολλούς κινδύνους.
Η σεξουαλικότητα είναι από τους πιο άμεσους και κυριολεκτικούς τρόπους να έρθουμε σε επαφή με κάποιον άλλο άνθρωπο. Ως πράξη εμπεριέχει στην πιο καθαρή και αγνή μορφή της όλες τις προσδοκίες μας, τους φόβους μας και τις δυσκολίες μας στο να αφεθούμε και να εμπιστευτούμε έναν άλλο άνθρωπο. Έτσι, μια σεξουαλική δυσκολία είναι ο δείκτης για τις δυσκολίες που κουβαλάμε σε άλλους τομείς της ζωής μας. Έρχεται ως δώρο για να μας υπενθυμίσει ότι υπάρχει κάτι που χρειάζεται να του δώσουμε περισσότερη προσοχή έτσι ώστε να καταφέρουμε να πετύχουμε αυτό που ζωτικά ποθούμε, την επαφή.
Μέσα από την θεραπεία ανακαλύπτουμε ποιος είναι ο φόβος ή ο κίνδυνος που εμποδίζει το “άφημα” στην ερωτική επαφή. Με στήριξη από τον ψυχοθεραπευτη θα αποκτήσουμε περισσότερη δύναμη ώστε να αντέχουμε την επικινδυνότητα της κάθε επαφής, αλλά και να απολαμβάνουμε τη σεξουαλική συνάντηση με έναν άλλο άνθρωπο.
*Σε περίπτωση που εντοπίσω πως κάποιο από τα παραπάνω θέματα ξεπερνάει τις δυνατότητες μου ως ψυχοθεραπευτής τότε παραπέμπω τον θεραπευόμενο, είτε σε ψυχίατρο που συνεργάζομαι, είτε σε εξειδικευμένο επαγγελματία προς το θέμα.
Όλα τα παραπάνω κείμενα προκύπτουν από προσωπική μελέτη και εμπειρία. Σε καμία περίπτωση δεν αντικαθιστούν, ολικά ή επιμέρους, τους επίσημους ορισμούς του DSM.